Zdolność do zapamiętywania i odtwarzania informacji z wiekiem maleje. Jest to element naturalnego procesu starzenia się. Osłabienie pamięci może być jednak symptomem poważniejszych zaburzeń, wymagających interwencji lekarza.

Rodzaje pamięci i ich funkcje

Rozróżnia się dwa rodzaje pamięci: krótkoterminową, odpowiedzialną za spostrzeganie (dzięki niej pamiętamy to, co przed chwilą powiedzieliśmy lub zrobiliśmy), i długoterminową, przechowującą ślady pamięciowe przez lata. Ta ostatnia dzieli się z kolei na opisową, umożliwiającą przyswajanie wiedzy, oraz proceduralną, integrującą procesy ruchowe. W zależności od tego, który jej rodzaj ulegnie uszkodzeniu, mamy do czynienia z lekkimi lub poważnymi zaburzeniami pamięci.

Dysfunkcje związane z wiekiem wiążą się z wolniejszym przyswajaniem i odtwarzaniem informacji, nie dotykają jednak pamięci długotrwałej. Inaczej jest w przypadku otępienia, które wpływa na najbardziej podstawowe funkcje chorego, uniemożliwiając mu samodzielne funkcjonowanie. Niektóre formy otępienia mogą być warunkowo odwracalne, z tego też względu ważne jest szybkie rozpoznanie jego przyczyny i podjęcie leczenia.

Objawy problemów z pamięcią w zależności od rodzaju zaburzenia

Problemy z pamięcią i koncentracją są drażliwym, choć naturalnym elementem procesu starzenia się, jednak łatwo jest przeoczyć moment, w którym stają się one przejawem poważniejszych problemów. Z tego też względu warto przyjrzeć się ich objawom pod kątem rodzajów zaburzeń (źródło: neurologia.esculap.com). Są to:

• zaburzenia pamięci związane z wiekiem (Age Associated Memory Impairment) – pojawiają się u osób po 50 roku życia. Objawiają się zmniejszeniem płynności mowy, obniżeniem zdolności nazywania nowych rzeczy, spadkiem koncentracji oraz trudnościami w rozwiązywaniu problemów. Mimo to przesiewowe badania psychologiczne i badania kontrolne nie wykazują żadnych nieprawidłowości,
• łagodne zaburzenia poznawcze (MCI, Mild Cognitive Impairment) – charakteryzują się nieznacznym osłabieniem funkcji poznawczych, szczególnie w obrębie pamięci i orientacji, jednak cierpiący na nie pacjenci wciąż funkcjonują samodzielnie, a ich codzienna aktywność życiowa nie ulega większym zmianom. Zaburzenia te są stanem przejściowym pomiędzy prawidłowym procesem starzenia się a łagodnym otępieniem,
• otępienie potencjalnie odwracalne – to rodzaj zaburzenia pamięci, w przypadku którego wczesne wykrycie przyczyny i podjęcie leczenia może doprowadzić do ustąpienia objawów lub zahamowania postępu choroby. Charakterystyczne symptomy to pogorszenie się pamięci, trudności z zapamiętywaniem nowych lub bieżących informacji, upośledzenie zdolności planowania, organizowania, zmiany w zachowaniu, drażliwość, a także apatia,
• otępienie pierwotnie zwyrodnieniowe (demencja) – najcięższy stopień zaburzeń pamięci, zaczyna się od problemów z pamięcią krótkotrwałą i stopniowo obejmuje również pamięć długotrwałą. Objawia się zaburzeniami w zakresie więcej niż jednej czynności poznawczej, takiej jak: pamięć, myślenie, orientacja, rozumienie, liczenie, zdolność do uczenia się, mowa, a także wykonywanie złożonych czynności ruchowych.

Przyczyny zaburzeń pamięci

Przyczyny zaburzeń pamięci mogą być naturalne i wynikać z procesu starzenia się organizmu lub wiązać z chorobami, które powoli upośledzają zdolność zapamiętywania. Wśród przyczyn otępienia potencjalnie odwracalnego wyróżnia się przede wszystkim:

• choroby metaboliczne (choroby tarczycy, niewydolność wątroby, nerek, niedobory witamin B1 i B12),
• infekcje układu nerwowego wywołane przez bakterie (kiłę, gruźlicę),
• wirusy (w tym HIV),
• choroby mózgu (guzy, ropnie, krwiaki podtwardówkowe, wodogłowie).

Najczęstszą przyczyną otępień pierwotnie zwyrodnieniowych jest choroba Alzheimera, a zaraz po niej otępienie z ciałami Lewy’ego, otępienie czołowo-skroniowe i otępienie naczyniowe (źródło: neurologia.mp.pl).

Leczenie problemów z pamięcią

Leczenie zaburzeń pamięci rozpoczyna się od postawienia specjalistycznej diagnozy. Przeprowadzany jest wywiad ogólnolekarski w kierunku nadciśnienia tętniczego, cukrzycy i zwiększonego stężenia cholesterolu. W dalszej kolejności wykonuje się przesiewowe badania testowe, badanie neurologiczne, a także ocenia się stan psychiczny chorego. W przypadku podejrzenia rozpoznania otępienia wskazane jest wykonanie badań neuropsychologicznych. Prawidłowa diagnostyka zaburzeń pamięci stanowi podstawę do wdrożenia skutecznej terapii. Leczenie polega na podaniu pacjentowi odpowiednich leków.

Trudnym przypadkiem jest choroba Alzheimera, gdyż nie ma leku, który spowodowałby jej całkowite wyleczenie. Dostępne są jednak terapie objawowe, spowalniające postęp choroby, ważne są także wszechstronne formy wsparcia dla chorych i ich opiekunów (źródło: pulsmedycyny.pl). Znaczną rolę w leczeniu zaburzeń pamięci odgrywa odpowiednia dieta, wzbogacona o składniki, które wspomagają pracę mózgu i układu nerwowego: witaminy z grupy B, żelazo, kwas foliowy, a także przyjmowanie leków z wyciągiem z miłorzębu japońskiego.

Warto zwrócić uwagę na ekstrakt z liści miłorzębu japońskiego, ponieważ m.in.:

• zwiększa tolerancję tkankową, szczególnie mózgu, na niedotlenienie,
• hamuje powstawanie obrzęku mózgu i siatkówki oraz przyspiesza wchłanianie tych obrzęków,
• poprawia zdolność uczenia się i zapamiętywania,
• neutralizuje wolne rodniki,
• powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych, zaleca się stosowanie miłorzębu podczas choroby Alzheimera oraz w jaskrze.

Zaburzenia pamięci i koncentracji u osób starszych mogą przybierać formę otępień odwracalnych lub nieodwracalnych. Wczesne wykrycie ich przyczyn pozwala na zastosowanie odpowiedniego leczenia, a tym samym spowalnia proces utraty pamięci.