Alkohol i używki

W Polsce z powodu nadużywania alkoholu umiera rocznie nawet dziesięć tysięcy osób. Jeszcze większa liczba Polaków boryka się z licznymi schorzeniami, wywołanymi przez picie napojów alkoholowych i stosowanie innych używek.

Pamięć a alkohol

Jak wynika z danych Ministerstwa zdrowia, w Polsce może być blisko siedemset tysięcy alkoholików. To 2% społeczeństwa. Jeszcze większa liczba naszych rodaków nadużywa alkoholu – szacuje się, że około 12%. Tymczasem alkohol i inne używki prowadzą do wielu poważnych powikłań zdrowotnych, m.in. problemów z pamięcią.

Problemy zdrowotne wywołane przez alkohol

Częste picie alkoholu zwiększa ryzyko udaru mózgu, może doprowadzić do nieprawidłowej krzepliwości krwi, a u około jednej trzeciej osób uzależnionych wywołuje zanik robaka móżdżku, co pociąga za sobą kłopoty z równowagą i poruszaniem się, zaś w skrajnych przypadkach także z mową. Bardzo często u ludzi spożywających nadmierne ilości napojów procentowych dochodzi do stłuszczenia wątroby, która zaczyna produkować szkodliwe lipidy, docierające do mózgu i pogarszające funkcje intelektualne. U około 30% alkoholików rozwija się marskość wątroby: choroba, która może doprowadzić do niewydolności tego narządu. Dodatkowe „atrakcje”, na jakie są oni narażeni, to między innymi zapalenia trzustki i błony śluzowej żołądka oraz wzrost ryzyka zachorowania na wiele poważnych schorzeń, na przykład kilka rodzajów nowotworu.

Problemy z pamięcią po alkoholu

Krótkich zaburzeń pamięci, najczęściej pod postacią luki pochodzącej z okresu, w którym się piło, doświadcza około 51% pijących – tak wynika z badania White’a przeprowadzonego na próbie niemal ośmiuset uczniów college’u (źródło: pubs.niaaa.nih.gov). Hiszpańscy naukowcy z uniwersytetu Santiago de Compostella przed kilkoma laty przeprowadzili eksperyment sprawdzający, jak funkcjonuje pamięć abstynentów oraz tych, którzy chętnie sięgają po alkohol. W tej drugiej grupie zaobserwowano problemy z funkcjonowaniem hipokampu – ośrodka w mózgu, odpowiadającego za zapamiętywanie i przechowywanie wspomnień. Osoby pijące alkohol miały większe problemy z pamięcią i przywoływaniem wydarzeń z przeszłości, gorzej także przyswajały nowe informacje (źródło: magazyn „Alcoholism: Clinical & Experimental Research”).

U alkoholików może także dojść do rozwoju dwóch zespołów chorobowych: encefalopatii Wernickiego i psychozy Korsakowa. Ich przyczyną jest niedobór tiaminy (witaminy B1), często występujący u osób nadużywających alkoholu, który pogarsza wchłanianie tej witaminy. Chorzy mają problemy z zapamiętywaniem nowych informacji oraz przypominaniem sobie dawniejszych wydarzeń, popadają w apatię. Może u nich dojść do zaburzeń postrzegania czasu oraz prób uzupełniania luk w pamięci wymyślonymi sytuacjami. Wśród objawów neurologicznych wymienia się również problemy z poruszaniem się i nieskoordynowane ruchy gałek ocznych.

Pamięć a narkotyki i inne używki

 Wiele narkotyków oddziałuje na neuroprzekaźniki odpowiedzialne za funkcjonowanie pamięci, m.in.:

• dopaminę,
• noradrenalinę,
• acetylocholinę.

Na krótką metę zażywanie niektórych z nich nie tylko nie pogarsza pamięci, ale wręcz ją poprawia. Jednak długotrwałe stosowanie takich używek może doprowadzić do jej upośledzenia. Halucynacje, luki we wspomnieniach, tworzenie fałszywych wspomnień, to tylko niektóre z możliwych skutków. W ten sposób działa na przykład ekstazy – niemieccy naukowcy z Uniwersytetu w Kolonii zbadali, w jaki sposób narkotyk ten oddziałuje na pamięć. Jak się okazało, zażycie już dziesięciu tabletek tego środka może doprowadzić do uszkodzenia hipokampa, a co za tym idzie, do poczynienia ubytków we wspomnieniach (źródło: www.rynekzdrowia.pl).

Równie szkodliwe są dopalacze. Jak twierdzi prof. Gołembiowska, specjalistka z Instytutu Farmakologii PAN w Krakowie, pogarszają one pracę układu nerwowego, wpływając negatywnie na funkcjonowanie mózgu. Zawarte w nich pochodne amfetaminy, oprócz tego, że działają w sposób uzależniający, mogą prowadzić właśnie do zaburzeń pamięci (źródło: www.rynekzdrowia.pl).

Leczenie zaburzeń pamięci

By zaradzić problemom z pamięcią, wywołanym przez stosowanie różnego rodzaju używek, konieczne jest leczenie samego uzależnienia. To żmudny i długotrwały proces, który może obejmować szereg działań – terapię indywidualną i grupową, pobyt w specjalistycznych ośrodkach, detoksykację, terapię farmakologiczną czy tak drastyczne metody jak „zaszywanie się” (aplikowanie pacjentowi podskórnie Disulfiramu, który powstrzymuje uzależnionych od sięgania po napoje alkoholowe, gdyż wywołuje po ich wypiciu nieprzyjemne odczucia). W przypadku przyjmowania narkotyków lub częstego picia alkoholu przez długi czas istnieje duże prawdopodobieństwo występowania większych zaników pamięci.

Leczenie tych zaburzeń zależy od stopnia ich zaawansowania oraz przyczyn występowania. W przypadku objawów zapominania wywołanych alkoholem najczęściej chorzy są leczeni poprzez podawanie tiaminy. Rokowania zależą tu od stanu pacjenta – jeśli leczenie zostało podjęte zbyt późno, może się okazać nieskuteczne.